VakıfBank Kültür Yayınları (VBKY), “Hukuki ve İktisadi Yönleriyle Para Vakfı” isimli kitabı okurlarıyla buluşturuyor. Erol Özvar ve Murteza Bedir’in editörlüğünde hazırlanan bu çalışma vakıf kurumunun Osmanlı ekonomik ve hukuk nizamına has bir çeşidi olan para vakfı sistemini ele alan makalelerden oluşuyor.
VBKY’nin iktisat kitaplığı, Erol Özvar ve Murteza Bedir’in editörlüğünü yaptığı, “Hukuki ve İktisadi Taraflarıyla Para Vakfı” kitabıyla genişlemeye devam ediyor. Vakıf, İslâm medeniyetinin en kıymetli ve özgün kurumlarından olma özelliğinin yanı sıra tıpkı vakitte İslâm’ın fetihlerle birlikte yayılmaya başladığı birinci yüzyıldan günümüze kadar varlığını sürdürmesi bakımından en süreklilik arz edenidir. Bu çalışma vakıf kurumunun Osmanlı ekonomik ve hukuk nizamına has özel bir çeşidi olan para vakfı sistemini ele alan makalelerden oluşuyor. Alanında uzman akademisyenler tarafından kaleme alınan her bir makale, Osmanlı toplumunun ekonomik ve toplumsal hayatında da merkezî bir rolü olan bu sistemi, para vakıflarının doğuşundan Osmanlı hukuk sistemindeki tartışmalara, bu vakıfların finansal işleyişinden, toplumsal tesirlerine kadar geniş bir yelpazede tartışıyor. VakıfBank Kültür Yayınları’nın okuyucuyla buluşturduğu bu eser, para vakfı sisteminin günümüze kadar uzanan tarihine ilgi duyan her çeşitten okuyucu için vazgeçilmez bir müracaat kaynağı.
Kitaptan:
“Para vakfının menşei konusunda tarihçiler ve hukukçular ihtilaf hâlindedir. Eldeki maddi datalar, birinci kurulan para vakfına ilişkin senetlerin 15. yüzyılın başlarına ilişkin olduğunu göstermektedir. Para vakfının birinci sefer ne vakit ve hangi bölgede kurulduğu tartışmalı olsa da yayılmasına ve genişlemesine 16. yüzyıldan itibaren Anadolu ve Balkan coğrafyalarında şahit olunmaktadır. Para vakfı dalının büyümesi yani hem sayı ve hem fon olarak hacminin artışı 17. yüzyıl boyunca devam etmiştir. Büyüme temposu mevcut olanlara ek edilen yenileriyle 18. yüzyılda sürmüştür. Bir kurum olarak para vakfının büyük gayrimenkullere dayalı yüksek mansıp sahiplerinin kurdukları vakıfların yanında birikimi olağanüstü mütevazı olan halktan kimselerin vakıf bölümüne birikimleriyle katılmalarının önünü açmış olduğunu özellikle Ömer L. Barkan’ın çalışmalarında ortaya konulmaktadır. Bu vasfıyla para vakfının Osmanlı toplumunda halkın nakit paralarını çeşitli saiklerle “gömüleme” sürecini azaltmasına vesile olduğunu, ellerindeki nakitleri vakıf yoluyla mübadeleye sevk ettiğini söylemek mümkündür. Osmanlı periyodunda ortaya çıkan ve yaygınlaşan para vakıfları küçük üretici ve tüketiciler için kısa vadeli borç temin eden kurumlar olarak tefeciliğin yayılmasını önlemişlerdir. Gerek kentteki esnaf, tüccar ve sanatkarların gerekse kırda yaşa yan zirai üreticilerin nakit muhtaçlığı kendi ortalarında yaptıkları enformel borçlanma süreçlerinin yanı sıra para vakıflarının sağladıkları fonlarla karşılanmıştır.”
Yazar Hakkında;
Erol Özvar: İktisat ve İktisat Tarihi Profesörü. 1989 yılında Marmara Üniversitesi İktisat Bölümü’nde lisans mezuniyetini tamamlayan Özvar, tıpkı üniversitede iktisat tarihi alanında yüksek lisans ve doktora yaptı. Türk Tarih Kurumu’nda bilim kurulu üyeliği ve Milletlerarası Türkiye’nin Toplumsal ve Ekonomik Tarihi Birliği’nin idare kurulu üyeliği vazifelerinde bulunan Özvar, Milletlerarası İktisat Tarihi Kurumu’nun Bilim Kurulu üyesidir (Fondazione Istituto Internazionale di Storia Economica F. Datini-İtalya). Hâlihazırda Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) Lideri olan Özvar’ın Türkçe ve yabancı lisanlarda yayınlanmış pek çok çalışması bulunmaktadır.
Murteza Bedir: İslâm Hukuku Profesörü. 1992 yılında Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden mezun oldu. Londra Üniversitesi Doğu ve Afrika Çalışmaları Okulu (SOAS) Hukuk Bölümü’nde yüksek lisansını (1996), Manchester Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Bölümü’nde “Early Development of Hanafi Tarz al-fiqh (Legal Theory)” isimli teziyle doktorasını tamamladı. Fıkıh ve fıkıh tarzı, bilhassa de Hanefî fıkhı üzerine çok sayıda telif ve çeviri eser, kitap kısmı, memleketler arası ve ulusal yayınlarda makale ve ansiklopedi hususu kaleme alan Bedir, hâlihazırda Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM) başkanlığı misyonunu sürdürmektedir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
